Mô hình nến Nhật là một cụm từ khá quen thuộc đối với những nhà đầu tư trên thị trường tài chính, đặc biệt là những trader giao dịch cổ phiếu, forex và tiền điện tử bằng phương pháp phân tích kỹ thuật. Với những tín hiệu giao dịch tuyệt vời mà các mô hình nến mang lại đã giúp khái niệm này ngày càng phổ biến và được nhiều nhà đầu tư áp dụng vào trong giao dịch. Tuy nhiên, đối với những nhà đầu tư mới, có thể sẽ chưa quen hoặc chưa tìm hiểu về mô hình nến Nhật, chính vì thế chúng tôi thực hiện bài viết này để giúp các bạn hình dung một cách tổng quát và cơ bản nhất về chúng, rồi từ đó bắt đầu tìm hiểu sâu hơn về những gì mà các mô hình nến Nhật có thể mang lại cho việc đầu tư của các bạn.
Mô hình nến Nhật là gì?
Mô hình nến Nhật hay đồ thị nến Nhật là một loại biểu đồ thể hiện diễn biến trong giá cả của các tài sản tài chính như cổ phiếu, chứng khoán phái sinh, tiền tệ, tiền điện tử…hay các loại hàng hóa như vàng, dầu…trên các thị trường tài chính. Mô hình nến Nhật cùng với 2 loại biểu đồ giá là Biểu đồ đường (line) và Biểu đồ thanh (bar) là 3 loại biểu đồ giá được sử dụng phổ biến nhất hiện nay.
Mô hình nến Nhật được một thương nhân Nhật Bản có tên là Munehisa Homma phát minh ra vào thế kỷ 18. Lúc đó, ông sử dụng một đồ thị gọi là Đồ thị cây nến để thể hiện những biến động của giá gạo tại Nhật Bản trong nhiều năm liền, kết hợp với việc phân tích các yếu tố tác động đến giá cả như thời tiết, tình hình kinh tế, chính sách thuế của nhà nước…để tìm ra quy luật biến động của giá gạo. Đã có một khoảng thời gian Munehisa Homma kiểm soát toàn bộ thị trường gạo Nhật Bản thời bấy giờ với chiến lược đầu cơ của ông, cũng chính vì thế mà Đồ thị cây nến được chú ý.
Sau này Đồ thị cây nến của ông đã được giới thiệu rộng rãi đến các nước phương Tây và được sử dụng cho đến tận bây giờ với công lớn thuộc về Steve Nison, Steve Nison cũng là một chuyên gia hàng đầu về mô hình nến Nhật.
Ngày nay, các trader sử dụng mô hình nến Nhật như là một công cụ cơ bản nhất để phân tích kỹ thuật bên cạnh việc kết hợp với các chỉ báo khác.
Đặc điểm của nến Nhật
Mô hình nến Nhật là một biểu đồ được hình thành từ nhiều cây nến (thanh tăng giá hoặc giảm giá). Mỗi cây nến đại diện cho sự biến động của giá trong một phiên giao dịch nhất định, phiên giao dịch có thể trong một khoảng thời gian dài như 1 ngày (D1), 1 tuần (W1) hay thậm chí 1 tháng (MN) hoặc các phiên giao dịch ngắn hạn như 1 giờ (H1), 15 phút (M15), thậm chí 1 phút (M1). Việc lựa chọn khung thời gian để hiển thị là phụ thuộc vào chiến lược phân tích của mỗi người.
Các cây nến đều có những thành phần giống nhau và được thể hiện ở hình dưới:
Có 3 bộ phận chính cấu thành nên một nến Nhật: thân nến, bóng nến trên và bóng nến dưới
- Thân nến (Real Body): thể hiện khoảng cách giữa giá mở cửa và giá đóng cửa
- Bóng nến trên (Râu nến trên – Upper Shadow): là phần nằm ngoài phía trên của thân nến
- Bóng nến dưới (Râu nến dưới – Lower Shadow): là phần nằm ngoài phía dưới của thân nến.
Mỗi cây nến đều được biểu thị 4 mức giá của một phiên giao dịch, bao gồm:
- Giá mở cửa (Open): là giá của tài sản khi bắt đầu một phiên giao dịch.
- Giá đóng cửa (Close): là giá của tài sản khi kết thúc một phiên giao dịch.
- Giá cao nhất (High): là mức giá cao nhất của tất cả các giao dịch xảy ra trong phiên đó.
- Giá thấp nhất (Low): là mức giá thấp nhất của tất cả các giao dịch xảy ra trong phiên đó.
Có 2 loại nến, thể hiện 2 xu hướng thay đổi của giá: nến tăng giá và nến giảm giá
- Nến tăng giá (hay nến tăng – Bullish Candle Stick): là một cây nến thể hiện giá tăng lên trong một phiên giao dịch, nến tăng có giá mở cửa thấp hơn giá đóng cửa và thân nến thường là màu xanh hoặc màu trắng.
- Nến giảm giá (hay nến giảm – Bearish Candle Stick): là một cây nến thể hiện giá giảm xuống trong một phiên giao dịch, nến giảm có giá mở cửa cao hơn giá đóng cửa và thân nến thường có màu đỏ hoặc trắng.
Màu sắc của thân nến về mặc định là như thế, nhưng trong quá trình phân tích trên biểu đồ, các bạn vẫn có thể thay đổi màu sắc tùy thích, miễn sao dễ quan sát là được. Trên phần mềm MT4, các bạn hoàn toàn có thể tùy chỉnh về màu sắc cho mô hình nến.
- Mô hình nến Nhật (Đồ thị nến Nhật) trên phần mềm MT4
Hình trên là đồ thị nến Nhật trong phần mềm MT4. Đây là biểu đồ giá của cặp GBP/USD tại khung thời gian H4. Mỗi cây nến biểu thị hành vi của giá trong mỗi 4 giờ. Khi thị trường mở cửa thì cứ sau mỗi 4 tiếng sẽ hình thành một cây nến Nhật H4. Để biết chính xác thời gian bắt đầu và kết thúc của một nến H4 thì các bạn phải nắm khung thời gian giao dịch của thị trường forex.
Nếu là đồ thị nến Nhật trên khung thời gian D1 thì mỗi cây nến sẽ biểu thị hành động của giá trong một ngày, nếu là H1 thì là mỗi một giờ…
Ý nghĩa mô hình nến Nhật
Mỗi cây nến được cấu thành từ thân nến và bóng nến. Cả 2 bộ phận này đều hàm ý những hành động của giá trên thị trường. Khi phân tích ý nghĩa của một nến Nhật nào đó (hay nói đúng hơn là phân tích hành vi, tâm lý của nhà đầu tư trên thị trường), chúng ta sẽ phân tích dựa vào đặc điểm của thân nến và bóng nến. Mô hình nến thể hiện được cuộc chiến khốc liệt để tranh giành vị thế giữa phe mua (những người kỳ vọng giá lên) và phe bán (những người kỳ vọng giá xuống) trong một khoảng thời gian xác định.
Nếu thân nến xanh dài chứng tỏ suốt phiên giao dịch đó, phe mua đang chiếm ưu thế, ngược lại nếu thân nến đỏ dài thì phe bán đang chiếm ưu thế. Độ dài của thân nến càng lớn thì lực mua hoặc lực bán càng mạnh.
Bóng nến trên thể hiện thị trường rơi vào những lúc giá tăng. Bóng nến trên dài chứng tỏ phe mua đang cố gắng đẩy giá lên cao, nhưng vì lực bán quá mạnh nên đã đẩy xuống lại, trường hợp này còn gọi là thị trường từ chối giá lên. Bóng nến trên càng dài thì chứng tỏ lực bán càng mạnh
Bóng nến dưới thể hiện thị trường rơi vào những lúc giá giảm. Bóng nến dưới dài chứng tỏ phe bán đang làm mọi cách để đưa giá xuống nhưng lực mua lúc này lại quá cao đã đẩy giá lên lại và kết quả là bóng nến dưới dài ra, đây là thị trường từ chối giá xuống. Bóng nến dưới càng dài thì lực mua càng mạnh.
Trường hợp thân nến ngắn và không có bóng nến (hoặc bóng nến ngắn) chứng tỏ không phe nào chiếm được ưu thế, giá gần như không thay đổi bao nhiêu so với ban đầu.
Trường hợp thân nến ngắn nhưng cả bóng nến trên và dưới đều dài chứng tỏ cả phe mua và bán đều đã có thời gian chiếm ưu thế trong phiên giao dịch, nhưng kết thúc phiên thì vẫn không có phe nào thắng áp đảo được phe nào.
Ưu và Nhược điểm của mô hình nến Nhật
Mỗi cây nến có thể sẽ không có khả năng thể hiện được hành vi và xu hướng của giá trong tương lai vì bản thân nó chỉ thể hiện được hành vi của giá ở hiện tại, nhưng nếu phân tích trong cả một đồ thị nến Nhật (bao gồm nhiều cây nến trong một khoảng thời gian xác định) thì mọi chuyện sẽ khác. Chính vì thế, những ưu điểm mà chúng tôi nêu ra dưới đây là đang xét về cả một đồ thị nến, ngược lại, những nhược điểm chỉ xuất phát từ bản thân mỗi cây nến.
Ưu điểm
- Mô hình nến Nhật có sự phân biệt rõ ràng về màu sắc giữa 2 loại nến tăng, giảm và có phần bóng nến nên rất dễ quan sát. Nhà đầu tư có thể phân biệt được từng phiên giao dịch cụ thể
- Mô hình nến Nhật thể hiện được xu hướng giá trong tương lai. Chính vì thể hiện được lực mua hay bán đang chiếm ưu thế ở hiện tại, mô hình nến Nhật có khả năng chỉ ra được các tín hiệu để nhận biết xu hướng sắp tới của giá, có thể là một xu hướng tiếp diễn của xu hướng cũ hoặc giá có khả năng đảo chiều và bắt đầu một xu hướng mới
- Một chỉ báo kỹ thuật có thể giúp nhà đầu tư dự đoán hướng đi của giá trong tương lai nhưng khi kết hợp phân tích chỉ báo đó trên đồ thị nến Nhật sẽ giúp nhà đầu tư có thể mạo hiểm vào lệnh tại các vị trí đỉnh hoặc đáy để tìm kiếm lợi nhuận cao hơn so với các tín hiệu vào lệnh mà các chỉ báo kỹ thuật đem lại.
Nhược điểm
- Một nến Nhật chỉ thể hiện được các mức giá của phiên giao dịch cụ thể, bản thân nó không thể hiện được xu hướng của giá, chính vì thế khi phân tích, nhà đầu tư không thể chỉ nhìn vào cây nến hiện tại mà phải nhìn vào tổng thể, nhìn vào những cây nến trong quá khứ để xác định đúng xu hướng của giá.
- Một nến Nhật không thể hiện được những chuyển động giá bên trong của nó. Nếu các bạn quan sát cây nến D1, các bạn sẽ chỉ biết được ngày hôm đó giá tăng hay giảm và phe nào đang chiếm ưu thế, nhưng các bạn sẽ không biết được trong ngày đó giá tăng giảm như thế nào, giá đi lên liên tục hay biến động lên xuống bất thường nhưng vẫn trong xu hướng tăng. Nhược điểm này cũng chính là một lưu ý cho các bạn khi phân tích trên biểu đồ nến Nhật, đó là khi phân tích mô hình nến Nhật, cần kết hợp quan sát trên nhiều khung thời gian khác nhau để nhìn nhận rõ hơn và chính xác hơn những hành vi của giá.
Một số mẫu nến Nhật thường gặp trên đồ thị
- Nến Spinning Top – Con xoay
- Đặc điểm: thân nến ngắn, cả bóng nến trên và dưới đều dài, màu sắc của thân nến không quá quan trọng trong mẫu hình nến này.
- Ý nghĩa (tâm lý thị trường): cả phe mua và bán đều đang cố tranh giành vị thế nhưng không phân biệt được thắng bại. Nếu Spinning Top xuất hiện trong một thị trường đang đi lên thì chứng tỏ rằng không còn nhiều người muốn mua nữa, phe mua đang yếu dần và dự báo khả năng đảo chiều. Và ngược lại với trường hợp nến Spinning Top xuất hiện trong xu hướng thị trường đi xuống.
- Nến Marubozu – Nến cường lực
- Đặc điểm: thân nến rất dài, không có bóng nến, tức là giá mở cửa và giá đóng cửa trùng với giá cao nhất hoặc thấp nhất.
- Tâm lý thị trường: nến Marubozu tăng cho thấy phe mua đang kiểm soát hoàn toàn trong phiên giao dịch, báo hiệu một xu hướng đi lên của thị trường. Ngược lại, nến Marubozu giảm chứng tỏ phe bán đã kiểm soát hoàn toàn trong phiên giao dịch, báo hiệu một xu hướng đi xuống ngay sau đó.
- Nến Doji
-
- Đặc điểm: giá đóng cửa gần như là bằng với giá mở cửa nên thân nến chỉ như một đường thẳng. Bóng nến thì tùy thuộc vào từng loại nến Doji.
- Tâm lý thị trường
+ Common Doji (Doji thông thường): thể hiện sự cân bằng giữa phe mua và phe bán, không có phe nào thắng thế cả
+ Dragon-fly Doji (Doji Rồng bay): phe mua đang cố gắng để ép giá đi lên cho đến cuối phiên chứng tỏ phe mua đang chiếm lợi thế hơn ở phiên giao dịch sau
+ Grave-stone Doji (Doji Bia mộ): ngược lại với Doji Rồng bay, nến này cho thấy phe bán đang tăng áp lực để ép giá đi xuống vào cuối phiên, điều này có nghĩa là ở phiên giao dịch sau phe bán đang có lợi thế
+ Long-legged Doji (Doji chân dài): mẫu nến này cũng tương tự mẫu nến Doji thông thường, nhưng sự cạnh tranh giữa 2 phe là vô cùng căng thẳng và quyết liệt. Dự báo rằng giá sẽ biến động cực mạnh ngay sau đó.
- Nến Hammer và Inverted Hammer
- Đặc điểm: Nến Hammer (Nến hình búa) có thân nến ngắn, bóng nến trên rất ngắn hoặc không có, bóng nến dưới dài. Nến Inverted Hammer (Nến búa ngược) có thân nến ngắn, bóng nến trên dài, bóng nến dưới rất ngắn hoặc không có.
- Tâm lý thị trường: với nến Hammer, phe bán chiếm ưu thế lúc ban đầu, nhưng khi gần kết thúc phiên giao dịch, phe mua đã lật lại tình thế đẩy giá lên lại. Nếu nến Hammer xuất hiện sau một xu hướng giảm thì rất có khả năng một sự đảo chiều sẽ xảy ra vì phe bán đang dần đuối sức. Với nến Inverted Hammer, phe mua chiếm ưu thế vào những thời gian thị trường vừa mới mở cửa, càng về sau, phe bán đã lấy lại ưu thế khi cố gắng đẩy giá xuống lại, kết quả là một bóng nến dài phía trên. Ngược lại với nến Hammer, nếu Inverted Hammer xuất hiện sau một xu hướng tăng thì có khả năng thị trường sẽ bắt đầu đổi chiều vì lúc này, phe mua đang dần yếu đi.
Các mô hình nến Nhật phổ biến
Như đã phân tích ở phần Nhược điểm của nến Nhật, bản thân mỗi cây nến không thể hiện được xu hướng của giá trong tương lai, nhưng nếu nhìn tổng quát cả một mô hình, bao gồm cả những cây nến trong quá khứ thì mô hình nến lại cho thấy được những xu hướng của giá.
Các mô hình nến Nhật phổ biến thường bao gồm một, hai hoặc ba cây nến tín hiệu và được phân tích kết hợp với một số cây nến trước đó hoặc một xu hướng đã hình thành rõ ràng trước đó.
Ví dụ: mô hình nến Hammer
Với mô hình nến Hammer, cây nến tín hiệu chính là nến Hammer, nhưng mô hình này không thể được phân tích với riêng nến Hammer mà với một xu hướng giá đã hình thành trước đó, cụ thể là một xu hướng giảm.
Các mô hình nến Nhật có thể được phân chia theo số lượng nến tín hiệu như mô hình một nến, mô hình hai nến, mô hình 3 nến.
Một số mô hình một nến tín hiệu
- Mô hình búa Hammer
- Mô hình búa Hammer ngược
- Mô hình Hanging man – người treo cổ
- …
Một số mô hình hai nến tín hiệu
- Mô hình nến Engulfing – mô hình nến nhấn chìm
- Mô hình đỉnh nhíp (Tweezer Top) và đáy nhíp (Tweezer Bottom)
- …
Một số mô hình ba nến tín hiệu
- Mô hình nến Sao mai (Morning star) và Sao hôm (Evening star)
- Mô hình ba chàng lính trắng (Three white soldiers) và Mô hình ba con quạ đen (Three black crows)
- Mô hình Three inside up và Three inside down
Các bạn có thể nhấp vào tên mô hình nến ở trên để tìm hiểu sâu hơn về chi tiết của từng mô hình nến.
Ngoài ra, các mô hình nến có thể được phân loại theo những cách khác như: mô hình nến đảo chiều, mô hình nến tiếp diễn…
Mô hình nến Nhật là một phần không thể thiếu đối với nhà đầu tư trên các thị trường tài chính, đặc biệt là đối với nhà đầu tư theo trường phái phân tích kỹ thuật. Trên thực tế có rất nhiều mô hình nến được các nhà đầu tư áp dụng để dự đoán xu hướng giá và mang lại kết quả cao. Hy vọng rằng các kiến thức cơ bản mà chúng tôi đã trình bày trong bài viết này sẽ là một nền tảng tốt để các bạn tiếp tục nghiên cứu các mô hình nến nâng cao hơn và có thể áp dụng chúng vào trong các giao dịch của mình.
CHÚC CÁC BẠN THÀNH CÔNG.