Định chế tài chính – một khái niệm chỉ bao quát chung cho các tổ chức tài chính như Ngân hàng, Công ty môi giới chứng khoán, Bảo hiểm và các quỹ đầu tư,…Các định chế tài chính giúp quản lý tài sản, kinh doanh, đầu tư chứng khoán, ngoại hối, thực hiện cam kết tài chính và mang đến cơ hội lợi nhuận cho các nhà đầu tư. Tuy nhiên, để có cái nhìn tổng quan hơn về khái niệm định chế tài chính cũng như vai trò, đặc điểm, các định chế tài chính phổ biến ở Việt Nam. Cùng theo dõi bài viết dưới đây của sanforex nhé!
Định chế tài chính là gì? Vai trò của định chế tài chính?
Định chế tài chính (viết tắt của cụm từ Financial Institution) là tổ chức kết nối những người có vốn và những người cần vốn. Hay nói cách cụ thể hơn định chế tài chính là doanh nghiệp, tổ chức được thành lập theo quy định của pháp luật có hoạt động chính là chuyển vốn từ người tiết kiệm, người có vốn nhàn rỗi đến với những khách hàng có nhu cầu về vốn.
Bên cạnh đó, các tổ chức định chế tài chính còn thực hiện một số nhiệm vụ khác như: cung cấp dịch vụ bảo hiểm, hợp đồng hưu trí, bảo quản tài sản,…
Vai trò của định chế tài chính
Là cầu nối giữa những người có vốn và thiếu vốn nên định chế tài chính có vai trò vô cùng quan trọng đối với nền kinh tế.
- Giảm thiểu chi phí giao dịch
Các định chế tài chính đã giúp những người tiết kiệm và những người đầu tư giảm các chi phí giao dịch như: chi phí tìm kiếm, chi phí thực hiện giao dịch, chi phí do quy mô, chi phí hiểu biết;…
- Giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư
Với các nhà đầu tư vay vốn, định chế tài chính gồm hình thức cung ứng khác nhau. Điều giúp giảm thiểu rủi ro cho các nhà đầu tư nhờ đa dạng hóa danh mục đầu tư.
- Tạo lập cơ chế thanh toán:
Một vài định chế tài chính như ngân hàng thương mại thực hiện vai trò cung cấp phương tiện thanh toán cho nhà đầu tư. Chính sự xuất hiện của các phương thức thanh toán như ví điện tử, app ngân hàng,…đã giúp cho khách hàng có được trải nghiệm tốt hơn. Không những thế, nó còn giúp thị trường hoạt động nhanh chóng, hiệu quả hơn.
Đặc điểm của định chế tài chính
Các định chế tài chính là tổ chức kết nối những người có vốn và những người cần vốn. Tuy vậy, để có cái nhìn tổng quan hơn về hình thức này, chúng ta sẽ đi sâu hơn tìm hiểu hình thức kinh doanh, quy trình lưu thông vốn hay các hoạt động trung gian mà các định chế tài chính thực hiện:
Hình thức kinh doanh
Nói đến tài sản hay sản phẩm kinh doanh của các định chế tài chính không thể không nhắc đến thành phần quan trọng là tiền tệ. Ngoài ra còn có các loại giấy tờ có giá, trái phiếu, cổ phiếu, khoản cho vay…Các loại tài sản tài chính được tổ chức và hoạt động với mục đích chung là sinh lời.
Hình thức kinh doanh của các tổ chức định chế tài chính là dùng các tài sản tài chính để huy động vốn, cho vay, giữ hộ tài sản có giá, cung cấp các cơ chế cho việc chuyển tiền, thanh toán và lưu trữ thông tin tài chính,…
Quy trình lưu thông vốn
Quy trình lưu thông vốn của các định chế tài chính thực hiện bằng cách huy động vốn từ những người thừa vốn. Cụ thể thông qua việc phát hành các tài sản tài chính như chứng chỉ tiền gửi, tài khoản tiết kiệm,…
Sau đó, các tổ chức, doanh nghiệp này dùng vốn đã huy động được để mua các loại tài sản tài chính khác như cổ phiếu, trái phiếu… nhằm tài trợ vốn cho những người đang cần vốn.
Hoạt động trung gian
Các tổ chức tài chính tiến hành một loạt các hoạt động trung gian trên thị trường. Mỗi loại hình sẽ thực hiện những hoạt động trung gian khác:
- Trung gian kỳ hạn: Diễn ra nhiều nhất ở các ngân hàng thương mại. Ngân hàng thực hiện huy động vốn thông qua phát hành các gói tiết kiệm có kỳ hạn khác nhau. Cùng với đó, cũng cung cấp cho các chủ thể cần vốn để vay lại với những kỳ hạn khác nhau.
- Trung gian mệnh giá: Hiểu đơn giản là huy động vốn từ nhiều khoản tiết kiệm nhỏ. Từ đó, dự trữ tạo thành một nguồn vốn lớn để tài trợ cho những người có nhu cầu vay vốn lớn.
- Trung gian rủi ro: Dành cho những người có vốn nhàn rỗi nhưng muốn tiết kiệm hơn đầu tư và sẵn sàng chấp nhận rủi ro cao. Thông qua đó, các định chế tài chính phát hành các chứng khoán thứ cấp an toàn, thanh khoản cao để dễ dàng huy động vốn từ những chủ thể này. Đây được xem là một trong các hoạt động trung gian tồn tại ở hầu hết các định chế tài chính.
- Trung gian thanh khoản: Một hình thức đầu tư vào thị trường chứng khoán, các định chế tài chính chuyển đổi chứng khoán thành tiền mặt hay nói cách khác là đưa lượng tiền vào lưu thông trên thị trường.
- Trung gian thông tin: Các định chế tài chính vừa cung cấp thông tin, vừa đánh giá thông tin về các chủ thế cần vốn hay các kênh đầu tư tài chính để ra quyết định tài trợ vốn hoặc đầu tư sao cho hiệu quả nhất.
Hoạt động của định chế tài chính
Các định chế tài chính hoạt động trên thị trường sẽ thực hiện một trong số các hoạt động sau đây:
- Nhận tiền gửi tiết kiệm và cho vay
- Phát hành và quản lý các phương tiện thanh toán
- Bảo lãnh, cam kết tài chính
- Kinh doanh, đầu tư ngoại hối, đầu tư vào các công cụ trên thị trường tiền tệ, thị trường chứng khoán,…
- Quản lý danh mục đầu tư của khách hàng
- Quản lý tiền mặt hoặc chứng khoán cho khách hàng
- Thực hiện trao đổi tiền tệ
- Hoạt động bảo hiểm nhân thọ và bảo hiểm phi nhân thọ
- Và một số hoạt động khác…
Các loại định chế tài chính phổ biến ở Việt Nam
Ngân hàng trung ương
Ngân hàng trung ương là một trong các định chế tài chính quyền lực nhất. Ngân hàng chịu trách nhiệm giám sát, điều tiết tất cả các ngân hàng khác và đặc trách quản lý hệ thống tiền tệ của quốc gia/nhóm quốc gia/vùng lãnh thổ cũng như thi hành chính sách tiền tệ.
Mục đích hoạt động của ngân hàng trung ương là ổn định giá trị của tiền tệ, ổn định cung tiền, kiểm soát lãi suất hay hỗ trợ các ngân hàng thương mại có nguy cơ đổ vỡ. Hầu hết các ngân hàng trung ương thuộc sở hữu của Nhà nước, nhưng vẫn có mức độ độc lập nhất định đối với Chính phủ.
Ngân hàng thương mại
Ngân hàng thương mại được xem là định chế tài chính khi cung cấp các dịch vụ như cho vay thế chấp, cho vay tiền gửi,…
Cùng với đó, các ngân hàng thương mại cũng thực hiện với các công việc khác như cho vay tiết kiệm, làm việc với chứng chỉ tiền gửi.
Ngân hàng thương mại truyền thống sẽ đi kèm với các thành phần tiện nghi như nhân viên ngân hàng, máy ATM, kho tiền mặt, két sắt.
Tuy nhiên, hiện nay một số ngân hàng thương mại không có những thành phần cơ sở như vậy. Tại các ngân hàng này, khách hàng sẽ được yêu cầu thực hiện tất cả các giao dịch qua internet và di động.
Liên minh tín dụng
Các công đoàn tín dụng được biết đến với nhiều tên khác nhau như Liên hiệp tín dụng, Liên minh tín dụng, Hiệp hội tín dụng,…Nhìn chung, các định chế vẫn hoạt động giống nhau dựa trên một tổ chức hợp tác thuộc sở hữu của các thành viên và hoạt động phi lợi nhuận.
Không giống như các ngân hàng và định chế tài chính khác, liên minh tín dụng có quy mô nhỏ và được thành lập bởi các tập đoàn lớn, tổ chức hay các thực thể khác cho nhân viên và thành viên của chúng. Định chế có quy mô đa dạng, từ các tổ chức nhỏ, chỉ dành cho những người tình nguyện gia nhập cho đến các thực thể lớn với hàng nghìn người tham gia. Đặc biệt, các liên minh tín dụng được thành lập, sở hữu và vận hành bởi chính những người gia nhập chúng.
Mô hình kinh doanh cơ bản của định chế là: Các thành viên góp tiền – về mặt kĩ thuật họ đang mua cổ phần liên minh, để có thể cung cấp các khoản vay, tài khoản tiền gửi không kì hạn, các sản phẩm và dịch vụ tài chính khác cho nhau. Tuy nhiên, trong đó bất kỳ thu nhập nào được tạo ra đều được sử dụng để tài trợ cho các dự án và dịch vụ mang lại lợi ích cho cộng đồng và các thành viên.
Hiệp hội tiết kiệm và cho vay
Các tổ chức tài chính nắm giữ và cung cấp không quá 20% tổng số khoản vay của họ cho các doanh nghiệp trong danh sách những hiệp hội tiết kiệm và cho vay.
Theo đó, khách hàng sử dụng các hiệp hội tiết kiệm và cho vay đối với tiền gửi, khoản vay cá nhân và các khoản vay thế chấp.
Ngân hàng và công ty đầu tư
Là một định chế đóng vai trò như một trung gian tài chính để thực hiện hàng loạt các dịch vụ liên quan tới tài chính như bảo lãnh: làm trung gian giữa các tổ chức phát hành chứng khoán, cung cấp các dịch vụ môi giới cho các nhà đầu tư. Ngoài ra, còn đóng vai trò là nhà tạo lập thị trường cho các sàn giao dịch và quản lý các hoạt động sáp nhập, mua lại và tái cấu trúc doanh nghiệp khác.
Công ty tài chính
Công ty tài chính là doanh nghiệp thuộc loại hình tổ chức tín dụng phi ngân hàng. Chịu trách nhiệm thực hiện các hoạt động như huy động vốn, cho vay, bảo lãnh, cung cấp dịch vụ tư vấn về tài chính, tiền tệ. Tuy nhiên, công ty tài chính lại không được làm các dịch vụ thanh toán, không được nhận tiền gửi dưới 1 năm.
Vai trò của các công ty tài chính là tăng tín dụng cho các công ty thực hiện mục đích thương mại hay cho các cá nhân để mua hàng và cung cấp hình thức tài chính cho bán trả góp.
Một số công ty tài chính uy tín ở Việt Nam như: Công ty Tài chính Home Credit Việt Nam, HD Sài Gòn, Công ty Tài chính TNHH Một thành viên Lotte Finance, Công ty Tài chính MTV MB SHINSEI,…
Công ty môi giới chứng khoán
Chính là các công ty môi giới thực hiện hỗ trợ các cá nhân và tổ chức trong việc mua bán chứng khoán của các nhà đầu tư. Khách hàng của các công ty môi giới có thể tiến hành mua bán, đặt các giao dịch trong cổ phiếu, trái phiếu, quỹ giao dịch ngoại hối (ETF) và một số khoản đầu tư thay thế khác.
Các công ty môi giới chứng khoán phải tạo điều kiện cho khách hàng trong việc mua bán chứng khoán tài chính.
Công ty môi giới chứng khoán sẽ hoạt động bằng cách phục vụ khách hàng của nhà đầu tư và nhà tuyển dụng của các nhà môi giới chứng khoán. Từ đó, khách hàng có thể giao dịch cổ phiếu niêm yết và các chứng khoán khác. Khi giao dịch được thành công, nhà môi giới chứng khoán sẽ nhận được khoản hoa hồng.
Các dịch vụ công ty môi giới cung cấp bao gồm: Bảo hiểm, Chứng khoán, Thế chấp, Cho vay, Thẻ tín dụng, Thị trường tiền tệ và viết séc…
Công ty bảo hiểm
Các công ty bảo hiểm là một trong số các tổ chức tài chính phi ngân hàng quen thuộc và lâu đời nhất. Công ty cung cấp sản phẩm bảo hiểm cho cá nhân, tập đoàn giúp bảo vệ tài sản, chống lại rủi ro tổn thất tài chính do tử vong, khuyết tật, tai nạn hoặc thiệt hại tài sản.
Có thể thấy bảo hiểm là một dịch vụ thiết yếu tạo điều kiện cho các khoản đầu tư cá nhân và doanh nghiệp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Các công ty bảo hiểm nước ngoài uy tín đang hoạt động tại Việt Nam như Prudential, AIA, Dai-ichi, Sunlife, Manulife…riêng Bảo Việt là công ty bảo hiểm của Việt Nam lớn nhất cho đến thời điểm hiện tại.
Công ty quản lý tài sản
Doanh nghiệp đặc thù, được tổ chức dưới hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ và chịu sự quản lý nhà nước, thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước. Công ty chịu trách nhiệm quản lý tài sản nhằm xử lý nợ xấu, thúc đẩy tăng trưởng tín dụng hợp lí cho nền kinh tế. Ngoài ra, các công ty này còn quản lý các quỹ phòng hộ, quỹ tương hỗ và kế hoạch nghỉ hưu. Sau đó, tính phí dịch vụ, hoa hồng hoặc tỷ lệ phần trăm của tổng tài sản đang được quản lý.
Tổ chức bán lẻ
Nhà bán lẻ hoạt động thông qua một loạt các kênh phân phối nhằm bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng với mục tiêu lợi nhuận. Các tổ chức bán lẻ với các hình thức, quy mô khác nhau từ các cửa hàng gia đình nhỏ đến các chuỗi siêu thị lớn. Các nhà bán lẻ lấy hàng trực tiếp từ nhà sản xuất hoặc nhà bán buôn. Sau đó bán sản phẩm với giá đã được ấn định cho người tiêu dùng cuối cùng.
Hiệp hội nhà ở
Hiệp hội Nhà ở là tổ chức tài chính cung cấp các hoạt động ngân hàng và các dịch vụ tài chính khác cho các thành viên của hiệp hội.
Các dịch vụ do Hiệp hội Nhà ở cung cấp bao gồm các tài khoản cần thế chấp và tiền gửi và thường được hỗ trợ bởi các công ty bảo hiểm.
Thuật ngữ “Hiệp hội nhà ở” có từ thế kỷ 19 ở Anh. Thuật ngữ này xuất phát từ một tổ chức được giới thiệu từ một nhóm người chia sẻ tiết kiệm thương mại trong nhà ở.
Hiệp hội nhà ở chủ yếu hoạt động ở Anh và 1 số quốc gia khác như Úc, Ireland, Jamaica.
Lời kết
Định chế tài chính, thuật ngữ tưởng chừng xa lạ nhưng lại rất gần gũi với các nhà đầu tư. Nếu bạn là một người đang có số vốn dư, nhàn rỗi, muốn tiết kiệm hay đầu tư kiếm lời thì có thể tham khảo một trong những định chế tài chính sanforex đã kể trên. Hy vọng với những kiến thức ở trong bài viết này sẽ giúp bạn dễ dàng hơn khi lựa chọn định chế tài chính. Chúc các bạn thành công với những định chế tài chính sắp tới!