Bên cạnh các mô hình nến Nhật (Candlestick patterns) thì các mô hình giá (Price patterns) cũng là những công cụ giao dịch rất hữu ích trong phương pháp phân tích hành động giá price action. Ở bài viết lần này, chúng tôi sẽ giới thiệu đến các bạn một mô hình giá rất phổ biến và mang lại hiệu quả cao trong giao dịch, đó là mô hình Vai Đầu Vai.
Mô hình giá Vai Đầu Vai là gì?
Mô hình Vai Đầu Vai có tên gọi tiếng anh là Head and Shoulders, thoạt nghe thì sẽ liên tưởng ngay đến một loại dầu gội đầu rất quen thuộc với người tiêu dùng Việt Nam, nhưng đối với nhà đầu tư trên các thị trường tài chính thì đây lại là một mẫu hình giá khá nổi tiếng. Một vài trader còn gọi mô hình này là Đầu và hai vai.
Vai Đầu Vai là mô hình giá đảo chiều giảm. Xuất hiện trong một xu hướng tăng và báo hiệu xu hướng tăng đó đang dần yếu đi, thị trường có khả năng chuyển từ tăng sang giảm.
Trong một xu hướng tăng, giá không đi thẳng một mạch mà sẽ có những đợt điều chỉnh giảm. Sau mỗi đợt điều chỉnh giảm đó, giá sẽ tạo đỉnh mới cao hơn đỉnh trước và nếu lực tăng còn mạnh, thị trường sẽ tiếp tục chu kỳ như thế. Khi giá bắt đầu tạo các đỉnh thấp hơn, chứng tỏ lực mua đang dần yếu đi, thị trường sẽ có xu hướng đảo chiều. Và Vai Đầu Vai chính là mẫu hình giá tuân theo quy luật này.
Khi mô hình Vai Đầu Vai được hoàn thành, trader sẽ bắt đầu bán ra (đối với cổ phiếu) hoặc bán khống (forex), nói chung là mở vị thế bán để mang về lợi nhuận cho mình.
Tham khảo: Các mô hình nến đảo chiều CỰC MẠNH trong forex.
Đặc điểm nhận dạng mô hình giá Vai Đầu Vai
Các bước sóng của giá trong các giai đoạn nhất định sẽ tạo thành những hình dáng đặc biệt, trong đó có những hình dáng mang một ý nghĩa về hành vi của giá, nhưng cũng có những hình dáng không thể hiện được bất cứ điều gì. Mô hình giá Vai Đầu Vai thuộc loại thứ nhất, hình dáng của nó giống đầu và 2 vai của con người, mang ý nghĩa về khả năng đảo chiều của giá.
- Trước khi hình thành mô hình giá Vai Đầu Vai, thị trường đang trong một xu hướng tăng.
- Mô hình giá Vai Đầu Vai bao gồm 3 đỉnh liên tiếp nhau, với đỉnh ở giữa cao nhất được gọi là Đầu, 2 đỉnh bên cạnh thấp hơn gọi là 2 Vai (trái và phải).
- 2 đáy được tạo bởi 2 đợt điều chỉnh giảm trước và sau khi hình thành Đầu lần lượt là Low1 và Low2. Nối 2 đáy này với nhau tạo thành Đường viền cổ (Neckline). Đường viền cổ trong mô hình này đóng vai trò như một mức hỗ trợ của giá.
- Vai trái và phải có thể không bằng nhau. Nếu Vai phải thấp hơn Vai trái thì xác suất để mô hình Vai Đầu Vai hình thành sẽ cao hơn.
- 2 đáy Low1 và Low2 không nhất thiết phải bằng nhau, nghĩa là đường Neckline có thể nằm ngang nhưng cũng có thể dốc lên hoặc dốc xuống.
- Mô hình giá Vai Đầu Vai chỉ được hình thành khi đường hỗ trợ Neckline bị phá vỡ.
Tâm lý thị trường đằng sau mô hình giá Vai Đầu Vai
Mỗi một mô hình nến hay mô hình giá đều ẩn chứa những hành vi của số đông nhà đầu tư trên thị trường. Phân tích và nhận định đúng những hành vi này sẽ giúp trader có thể ra quyết định giao dịch một cách chính xác và hiệu quả nhất.
Giá hình thành 2 đỉnh liên tiếp (Vai trái và Đầu) với đỉnh sau cao hơn đỉnh trước, chứng tỏ được sức mạnh của xu hướng tăng. Việc giá điều chỉnh giảm và tạo đáy Low1 là hiện tượng rất bình thường, phe mua chỉ đang tạm nghỉ để đẩy giá lên cao hơn mà thôi. Vì thế, tại thời điểm này, phe bò vẫn đang làm chủ thị trường. Tuy nhiên, sau đợt điều chỉnh giảm tiếp theo, giá lại tạo đỉnh thấp hơn đỉnh trước đó (Vai phải), chứng tỏ lực tăng đang yếu đi, vì với một xu hướng tăng ổn định, giá sẽ liên tục tạo đỉnh sau cao hơn đỉnh trước. Lúc này, những người đã có lợi nhuận từ xu hướng tăng trước đó bắt đầu đóng lệnh để bảo toàn lợi nhuận, số còn lại nhảy vào thị trường với kỳ vọng giá sẽ đảo chiều. Điều này làm cho áp lực bán tăng lên. Nếu lực bán đủ mạnh, giá sẽ phá vỡ đường viền cổ và vượt xuống thấp hơn 2 đáy trước đó thì phe bán càng lạc quan hơn, giá sẽ tiếp tục được đẩy xuống sâu hơn nữa.
Cách giao dịch hiệu quả với mô hình Vai Đầu Vai
Có 2 cách vào lệnh với mô hình Vai Đầu Vai:
- Cách 1: Vào lệnh khi giá phá vỡ đường viền cổ. Đặt một lệnh Sell ngay khi giá đóng cửa phía dưới đường neckline (lúc này giá đã phá vỡ đường neckline).
- Cách 2: Vào lệnh sau khi giá đã phá vỡ neckline và retest lại đường này một lần nữa.
Với cách vào lệnh đầu tiên, các bạn sẽ không bỏ lỡ cơ hội vào lệnh khi giá phá vỡ neckline. Tuy nhiên, cách này sẽ khá rủi ro nếu đó chỉ là một đợt false-breakout (phá vỡ giả). Ở cách vào lệnh thứ 2, mặc dù lợi nhuận đạt được sẽ cao hơn nhưng nếu giá không retest lại neckline thì các bạn đã bỏ lỡ cơ hội vào lệnh.
- Stop loss phía trên của Vai phải. Trường hợp các bạn vào lệnh với cách thứ 2 thì có thể đặt stop loss phía trên đường viền cổ. Cách này sẽ giúp bạn thua lỗ ít hơn nếu mô hình Vai Đầu Vai không xảy ra, nhưng lệnh dễ bị quét stop loss sớm trước khi giá chính thức giảm mạnh.
- Chốt lời tại vị trí cách điểm phá vỡ (nằm trên đường neckline) một đoạn bằng khoảng cách từ Đầu đến đường viền cổ. Đây là lợi nhuận mục tiêu của mô hình giá Vai Đầu Vai, nhưng phải đảm bảo tỷ lệ lời:lỗ ít nhất là 2 lần.
Các ví dụ thực tế của mô hình Vai Đầu Vai trên thị trường forex.
Ví dụ 1: mô hình giá Vai Đầu Vai trên cặp AUD/USD ở khung thời gian D1
Trong trường hợp này, Vai phải hơi thấp hơn Vai trái và đường neckline hơi chếch lên trên. Sau khi hình thành Vai phải, giá giảm xuống phá vỡ đường neckline và không retest lại. Nếu chọn cách vào lệnh thứ 2 thì các bạn đã bỏ lỡ cơ hội mang về lợi nhuận tiềm năng từ mô hình này.
Ví dụ 2: mô hình Vai Đầu Vai trên cặp USD/CHF ở khung thời gian H4
Sau khi giá phá vỡ neckline đã retest lại trước khi chính thức giảm mạnh xuống. Nếu vào lệnh Sell theo cách thứ 2 thì các bạn đã mang về nhiều lợi nhuận hơn.
Trong tất cả các trường hợp các bạn vào lệnh sau đợt retest thì tốt hơn hết là vẫn nên đặt stop loss phía trên Vai phải, tránh trường hợp giá vượt qua neckline trước khi giảm xuống.
Để không bỏ lỡ cơ hội kiếm được lợi nhuận cao hơn khi giá retest đường neckline, các bạn có thể đặt 2 lệnh Sell khác nhau nếu kỳ vọng giá sẽ retest lại. Vào lệnh Sell 1 ngay khi giá đóng cửa phía dưới đường viền cổ, nếu giá retest lại thì đặt thêm một lệnh Sell 2 nữa để gia tăng lợi nhuận. Lưu ý: luôn đặt stop loss cho cả 2 lệnh.
Ví dụ 3: mô hình Vai Đầu Vai trên cặp GBP/USD ở khung thời gian H4
Ở trường hợp này, đường neckline là một đường nằm ngang.
Có 2 điểm đáng chú ý trong mô hình Vai Đầu Vai này:
- Thứ nhất, khi retest lại neckline, giá không đi xuống ngay mà đâm thủng neckline để vượt lên trên ở một vài phiên giao dịch, nhưng ngay sau đó đã lập tức quay đầu đi xuống, đúng theo mô hình. Đây chính là tình huống mà chúng tôi đã lưu ý ở ví dụ trên, nếu đặt stop loss ngay trên đường neckline khi vào lệnh theo cách 2 thì lệnh của các bạn rất dễ bị quét stop loss.
- Thứ 2: Lợi nhuận mục tiêu không đạt được như kỳ vọng. Nếu đặt take profit cho cả 2 lệnh theo đúng lợi nhuận mục tiêu của mô hình thì khả năng rủi ro rất lớn. Khi giá đột ngột đi lên mà chưa chạm mức chốt lời, có thể các bạn sẽ nghĩ rằng đó chỉ là một đợt điều chỉnh tăng của xu hướng giảm vừa mới được thiết lập, nhưng sự thật là giá đã đảo chiều tăng. Nếu tiếp tục duy trì lệnh thì sẽ bị thua lỗ.
Mô hình Vai Đầu Vai ở trường hợp này được xem là chưa hoàn chỉnh.
Ví dụ 4: mô hình Vai Đầu Vai trên cặp AUD/CAD ở khung thời gian D1
Trước khi xảy ra sự phá vỡ, đây được xem là một mô hình Vai Đầu Vai khá hoàn hảo, Vai phải thấp hơn Vai trái, đường neckline cũng dốc xuống, chứng tỏ lực bán đang mạnh lên, khả năng đảo chiều là rất lớn.
Giá đã thật sự phá vỡ neckline và retest lại ngưỡng này một lần nữa. Sau đợt retest, giá chỉ giảm được một vài phiên và ngay lập tức đảo chiều đi lên.
Trong tình huống này, mô hình Vai Đầu Vai không hoạt động.
Một số lưu ý khi giao dịch với mô hình giá Vai Đầu Vai
Cần xem xét yếu tố khối lượng khi giao dịch với mô hình giá.
Có 3 mức khối lượng mà các bạn cần quan tâm đối với mô hình này.
- Khối lượng giao dịch khi giá tạo đỉnh Vai trái lớn hơn so với khối lượng khi giá tạo đỉnh Đầu. Điều này chứng tỏ áp lực mua đang dần yếu đi khi giá tăng lên mức cao mới.
- Khối lượng giao dịch tăng thêm khi giá đi xuống ở Vai phải, chứng tỏ lực bán đang mạnh dần lên.
- Khối lượng giao dịch tăng mạnh khi giá phá vỡ neckline. Đây chính là tín hiệu để xác nhận lại khả năng tiếp tục giảm mạnh của giá.
Trong 3 mức khối lượng nêu trên thì khối lượng khi giá phá vỡ neckline là yếu tố quan trọng nhất. Để đạt được hiệu quả cao khi giao dịch, đòi hỏi các bạn phải quan sát và nhận định tốt về những yếu tố này.
Mô hình giá không phải là một hệ thống giao dịch hoàn chỉnh.
Điều quan trọng khi giao dịch với mô hình Vai Đầu Vai là các bạn cần dự đoán chính xác khả năng phá vỡ đường neckline của giá. Giao dịch breakout không hề đơn giản, với một mẫu hình giá độc lập, chúng ta khó có thể tự tin dám chắc rằng nó sẽ xảy ra đúng. Các ví dụ 3, 4 ở phần trên đã chứng minh được điều này. Chính vì thế, việc kết hợp các công cụ, phương pháp phân tích khác khi giao dịch với mô hình giá là điều hết sức quan trọng. Các bạn có thể sử dụng các chỉ báo kỹ thuật, hỗ trợ/kháng cự hoặc các mô hình nến Nhật… để xác nhận lại tín hiệu giao dịch được tạo ra từ mô hình giá.
Quản lý rủi ro hiệu quả
Stop loss và khối lượng lệnh chính là 2 yếu tố luôn đặt lên hàng đầu trong việc quản lý rủi ro khi giao dịch. Đến cả những trader chuyên nghiệp và dày dặn kinh nghiệm cũng xem stop loss là một công cụ không thể thiếu khi đặt lệnh thì không có lý do gì để một trader mới có thể xem nhẹ mà bỏ qua.
Ngoài ra, các bạn chỉ nên giao dịch với khối lượng nhỏ cộng với một tỷ lệ đòn bẩy vừa phải để hạn chế rủi ro nhất có thể. Tối đa 2% số dư tài khoản và tỷ lệ 1:100 là khối lượng giao dịch và đòn bẩy được khuyên dùng đối với các trader mới.
Trên thực tế, mô hình giá Vai Đầu Vai rất khó để phát hiện nhưng lại là một mẫu hình mang lại giá trị giao dịch cao. Ngoại trừ những trường hợp đặc biệt thì đa số các mô hình Vai Đầu Vai đều xảy ra thành công và thị trường thường đi xa hơn kỳ vọng. Với những gì mà chúng tôi đã trình bày ở trên, hy vọng các bạn đã hiểu hơn về mô hình này. Để đạt hiệu quả cao trong giao dịch, điều các bạn cần làm là luyện tập và nâng cao kiến thức. Thất bại không có gì đáng sợ, hãy biến những lần thất bại đó thành bài học đắt giá nhất cho bản thân.
CHÚC CÁC BẠN THÀNH CÔNG.